Hoe werkt fractionele reservelening?

Maart 2023 is geweest een tumultueuze maand voor de banksector, waarbij Silicon Valley Bank (SVB) en Signature Bank grote faillissementen doormaakten, wat de grootste bankomgang markeerde sinds de crisis van 2008. De grondoorzaak van deze mislukkingen was het fractionele bankgedrag van deze instellingen

Als onderdeel van hun bankpraktijken hadden zowel Silvergate als de SVB een deel van hun deposito's in Amerikaanse staatsobligaties belegd, waarbij ze slechts een fractie van hun deposito's in reserve hielden.

Bij fractioneel bankieren houden banken slechts een fractie van het totale bedrag aan deposito's die ze op hun balans hebben in reserve, terwijl ze de rest aan leners uitlenen in de vorm van leningen of door te investeren in andere activa. De reserveverplichting is het minimumbedrag aan contant geld of deposito's dat een bank achter de hand moet houden om te voldoen aan opnameverplichtingen van klanten en andere verplichtingen.

Helaas daalde de waarde van deze beleggingen in staatsobligaties aanzienlijk als gevolg van de renteverhoging door de Federal Reserve. Als gevolg hiervan werden deze banken gedwongen een deel van hun activa met aanzienlijk verlies te verkopen om aan de vraag van klanten naar opnames te voldoen, wat leidde tot een wijdverbreide bankrun toen klanten in paniek raakten en hun geld massaal opnamen.

Hoewel de SVB 209 miljard dollar aan activa had en Signature 110 miljard dollar, toonden deze mislukkingen aan dat zelfs grote instellingen vatbaar konden zijn voor bankruns als klanten in paniek raakten en hun deposito's zouden opvragen.

Wat is deze praktijk precies die het meest wordt gebruikt in het moderne banksysteem? Laten we het in detail begrijpen!

Inzicht in fractionele reserveleningen

Fractionele reserveleningen worden vaak gebruikt bij fractioneel reservebankieren. Bij deze bankpraktijk houden banken slechts een fractie van de deposito's van hun klanten als reserve aan en lenen ze het resterende bedrag uit. Als een bank bijvoorbeeld een reserveverplichting van 10% heeft en een aanbetaling van €100 ontvangt, zal zij €10 als reserve aanhouden en €90 uitlenen.

Met dit systeem kunnen banken in principe geld uit het niets creëren door meer geld uit te lenen dan ze feitelijk in reserves hebben. En zolang ze voldoende reserves hebben om aan de door de centrale bank gestelde reserveverplichting te voldoen, kunnen ze geld blijven lenen en winst maken uit de rente die op leningen wordt berekend.

Wanneer u een bankrekening opent, gaat u doorgaans akkoord met een contract dat de bank in staat stelt een deel van uw gestorte geld te gebruiken om leningen aan andere klanten te verstrekken. Dit beperkt echter niet uw toegang tot het gestorte geld, aangezien u nog steeds het volledige saldo van uw account kunt opnemen. Maar als u een bedrag wilt opnemen dat het percentage van de bank overschrijdt, kan het zijn dat zij extra geld nodig hebben om aan uw verzoek te voldoen.

Fractionele reserveleningen werken omdat niet alle spaarders hun geld tegelijkertijd opnemen. Daarom hoeven banken slechts een fractie van de deposito's als reserve aan te houden om aan de eisen van degenen die dat wel doen te voldoen. Als echter te veel spaarders hun geld in één keer proberen op te nemen, kan een bank zonder reserves komen te zitten en insolvent worden, waardoor een bankrun ontstaat, zoals we hebben gezien in het geval van SVB en Silvergate.

Fractionele reserveleningen vormen een cruciaal onderdeel van het moderne banksysteem en worden gereguleerd door centrale banken om de stabiliteit van het financiële systeem te waarborgen. Centrale banken stellen reserveverplichtingen op voor banken en gebruiken instrumenten als open-markttransacties om de geldhoeveelheid onder controle te houden en inflatie te voorkomen.

In de Verenigde Staten reguleert de Federal Reserve de fractionele reserveleningen en stelt zij reserveverplichtingen op voor de aangesloten banken. Deze reserveverplichtingen bepalen het percentage deposito's dat banken in reserve houden en niet kunnen uitlenen. De reserveverplichtingen zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat banken voldoende contant geld achter de hand hebben om aan de eisen van hun spaarders te voldoen en bankruns te voorkomen.

Fractioneel Reserve-leenproces

Een belangrijk onderdeel van fractioneel bankieren, de Federal Reserve-leningen, is de praktijk waarbij banken slechts een fractie van de deposito's van hun klanten als reserves aanhouden en de rest uitlenen.

Het proces van fractionele reserveleningen begint wanneer klanten geld op hun bankrekeningen storten. De bank houdt een bepaald percentage van deze deposito’s als reserve aan, zoals vereist door de centrale bank.

De bank houdt de reserves contant aan of in deposito bij de centrale bank. Het percentage deposito's dat banken als reserve moeten aanhouden, wordt de reserveverplichtingsratio genoemd.

De reserveverplichtingsratio wordt bepaald door de centrale bank en varieert van land tot land. De Amerikaanse Fed stelde in 13 aanvankelijk de reserveverplichtingen vast op 10%, 7% en 1971%, afhankelijk van het type bank, waarbij de ratio's in de loop van de tijd tussen 8% en 10% schommelden. Vanaf maart 2020 werden de reserveverplichtingen volledig afgeschaft en vervangen door rente op reservesaldi (IORB) als een optionele stimulans voor banken om reserves aan te houden.

De bank leent het resterende deel van de deposito's uit als leningen aan particulieren, bedrijven of andere entiteiten. De bank berekent rente over deze leningen en genereert zo inkomsten.

Wanneer de leners de leningen ontvangen, storten ze het geld doorgaans op hun bankrekeningen. Hierdoor neemt het bedrag aan deposito's van de bank toe. Als zodanig herberekent de bank haar reserves op basis van de toegenomen deposito's en de reserveverplichtingsratio. Als de reserves van de bank onder de vereiste ratio komen, moet zij meer reserves verwerven door deposito's aan te trekken of te lenen bij de centrale bank.

De bank herhaalt vervolgens het proces van het uitlenen van het resterende deel van de deposito's als leningen en het genereren van inkomsten uit rente.

Geschiedenis van fractionele reserveleningen

Fractionele reserveleningen hebben een lange geschiedenis die teruggaat tot oude beschavingen, waar banken en geldschieters reserves aan goud of zilver aanhielden en kwitanties uitgaf die als betaalmiddel konden worden gebruikt. Deze bonnen waren in wezen het eerste papiergeld.

In Europa traden tijdens de middeleeuwen goudsmeden vaak op als bankiers, bewaarden ze het goud van hun klanten en gaven in ruil daarvoor papieren ontvangstbewijzen uit. De goudsmeden ontdekten dat ze meer bonnen konden uitgeven dan ze goud in voorraad hadden, omdat niet alle klanten tegelijkertijd hun goud zouden komen opeisen. Dit leidde tot een vroege vorm van fractionele reserveleningen en de creatie van extra geld in omloop.

Het fractionele reservebanksysteem dat we vandaag kennen, begon zich voor het eerst te ontwikkelen in het begin van de 1800e eeuw. De praktijk werd in de 19e eeuw wijdverspreider. Het systeem was echter niet zonder problemen, aangezien bankfaillissementen en bankruns vaak voorkwamen als gevolg van het gebrek aan regulering en toezicht.

Om deze problemen aan te pakken werd in 1913 het Federal Reserve System opgericht om de banksector te reguleren en de financiële stabiliteit te bevorderen. De Fed kreeg de bevoegdheid om reserveverplichtingen voor banken op te leggen en om in tijden van financiële crisis steun te verlenen aan kredietverstrekkers in laatste instantie.

Ondanks de geschiedenis van controverse blijft fractionele reservelening een fundamenteel onderdeel van moderne banksystemen. Tegenwoordig gebruiken de meeste landen een vorm van fractionele reserveleningen als basis voor hun financiële systemen.

Fractionele reserveleningen versus andere soorten leningen

Fractionele reserveleningen zijn slechts een van de vele soorten leningen die door financiële instellingen worden toegepast.

Eén vorm van lenen is de volledige reservelening, en onder dit systeem zijn banken verplicht om 100% van de deposito's als reserve aan te houden en kunnen ze alleen uitlenen wat ze voorhanden hebben. Dit systeem elimineert het risico van bankruns, maar beperkt het vermogen van banken om geld te creëren en leningen aan klanten te verstrekken.

Peer-to-Peer (P2P)-leningen zijn ook vormen van kredietverlening waarbij platforms individuele kredietnemers met individuele kredietverstrekkers verbinden, waarbij traditionele banken worden omzeild. P2P-leningen kunnen lagere rentetarieven bieden aan kredietnemers en hogere rendementen voor kredietverstrekkers, en er is geen toezicht van de toezichthouders bij betrokken.

Nog een ander voorbeeld is Islamic Finance, waar kredietverlening gebaseerd is op de principes van risicodeling en winstdeling in plaats van het in rekening brengen van rente. Dit systeem verbiedt het in rekening brengen van rente en vertrouwt in plaats daarvan op investeringen en gedeelde winsten.

Fractionele reserveleningen zijn uniek omdat ze banken in staat stellen nieuw geld te creëren door meer uit te lenen dan ze aan reserves hebben, wat de economische groei kan stimuleren maar ook het risico op bankruns en financiële instabiliteit vergroot. Het is echter van cruciaal belang, omdat het liquiditeit aan de economie verschaft en banken in staat stelt leningen en andere financiële diensten aan particulieren en bedrijven te verstrekken.

Voor- en nadelen van fractionele reserveleningen

Fractionele reserveleningen bieden verschillende voordelen die het populair maken in het moderne financiële systeem. Om te beginnen stelt het banken in staat nieuw geld te creëren door meer geld uit te lenen dan ze aan reserves hebben, waardoor de geldhoeveelheid toeneemt en er meer geld beschikbaar komt voor leningen en andere financiële diensten.

Fractionele reserveleningen kunnen de economische groei stimuleren door individuen en bedrijven toegang te geven tot kredieten, die ze kunnen gebruiken om in nieuwe projecten te investeren, hun activiteiten uit te breiden en banen te creëren.

Deze vorm van kredietverlening stelt banken ook in staat snel te reageren op veranderingen in de vraag naar leningen en andere financiële diensten, wat kan helpen economische schommelingen af ​​te vlakken.

Om nog maar te zwijgen van het feit dat fractionele reserveleningen een winstgevend bedrijfsmodel voor banken kunnen zijn, omdat ze rente op leningen verdienen terwijl ze slechts een fractie van het geld in reserve hoeven te houden.

Maar hoewel er verschillende voordelen zijn, is fractionele reservelening niet zonder gebreken. Het kan vooral riskant zijn, omdat banken mogelijk niet genoeg reserves achter de hand hebben om aan de eisen van spaarders te voldoen in het geval van een bankrun. Belangrijker nog is dat fractionele reserveleningen kunnen bijdragen aan financiële instabiliteit, omdat de creatie van nieuw geld kan leiden tot inflatie en activazeepbellen, die economische bloei en neergang kunnen veroorzaken.

Het kan verder bijdragen aan de ongelijke verdeling van de welvaart, omdat degenen die toegang hebben tot krediet en die in nieuwe projecten kunnen investeren, daar wellicht meer van kunnen profiteren dan degenen die er geen toegang toe hebben. Een ander nadeel van fractionele reserveleningen is dat het een moreel risico kan creëren, omdat banken te veel risico kunnen nemen in de wetenschap dat ze in geval van een crisis op overheidssteun kunnen vertrouwen.

Dit laat verder zien dat fractionele reserveleningen een complex systeem zijn met zowel voor- als nadelen. Dit is de reden waarom fractionele reserveleningen zorgvuldig beheer en regulering vereisen om de risico's te minimaliseren en de financiële stabiliteit te bevorderen.

Kritiek op fractionele reserveleningen

Critici van fractionele reserveleningen beweren dat het een onstabiel financieel systeem creëert door banken en spaarders bloot te stellen aan bankruns en insolventierisico's. Er wordt ook beweerd dat het banken in staat stelt geld uit het niets te creëren, wat bijdraagt ​​aan de inflatiedruk in de economie.

Bovendien beweren sommigen dat dit kan leiden tot een verkeerde allocatie van kapitaal en het nemen van buitensporige risico's door banken kan aanmoedigen. Om nog maar te zwijgen van het feit dat het inherent oneerlijk is, omdat het banken in staat stelt te profiteren van het gebruik van het geld van deposanten zonder hen volledig te compenseren voor het daarmee gepaard gaande risico.

Een voorbeeld: de Britse bank Northern Rock, gespecialiseerd in hypotheekleningen, was voor de financiering van haar activiteiten sterk afhankelijk van grootschalige financiering, en beschikte als gevolg daarvan over relatief weinig liquide activa. Toen in 2007 de mondiale financiële crisis uitbrak, kon Northern Rock zijn kortetermijnfinanciering niet doorrollen en kreeg hij te maken met een run op deposito's. Als gevolg hiervan moest de bank door de Britse regering worden genationaliseerd om een ​​ineenstorting te voorkomen.

Het Amerikaanse IndyMac, dat zich net als Northern Rock richtte op subprime-hypotheekleningen, was afhankelijk van kortetermijnfinanciering van de groothandelsmarkt en beschikte over relatief weinig liquide activa. Toen de Amerikaanse huizenmarkt in 2008 instortte, kon IndyMac niet aan de eisen van spaarders voldoen en werd het in beslag genomen door federale toezichthouders.

Een ander voorbeeld is Cyprus Popular Bank, een van de grootste banken van Cyprus met een aanzienlijke blootstelling aan Griekse staatsobligaties. Toen in 2013 de Griekse schuldencrisis uitbrak, leed de bank aanzienlijke verliezen en kon ze niet voldoen aan de eisen van de spaarders. De bank werd uiteindelijk opgeheven, waarbij de spaarders een aanzienlijk deel van hun spaargeld verloren.

Deze voorbeelden illustreren de risico's die gepaard gaan met fractioneel bankieren en de kans op bankfaillissementen wanneer banken buitensporige risico's nemen of te sterk afhankelijk zijn van kortetermijnfinanciering.

The Bottom Line

Kortom, fractionele reserveleningen zijn een bankpraktijk die banken in staat stelt krediet te creëren en de economische groei te stimuleren door een deel van het geld van de spaarders uit te lenen. Hoewel deze praktijk voordelen heeft, zoals het verstrekken van krediet aan individuen en bedrijven, stelt het banken en spaarders ook bloot aan het risico van bankruns en insolventie.

Bovendien kan het verstrekken van fractionele reserveleningen bijdragen aan de inflatiedruk, het nemen van buitensporige risico's door banken aanmoedigen, en is het inherent oneerlijk tegenover spaarders.

Uiteindelijk benadrukt het debat over fractionele reserveleningen de noodzaak om een ​​evenwicht te vinden tussen het bevorderen van economische groei en het handhaven van een stabiel en eerlijk financieel systeem.